Zeytin Yetiştiriciliği Hakkında Genel Bilgiler

Zeytin Yetiştiriciliği Hakkında Genel Bilgiler

Zeytin ağacı, dünyanın en eski meyve ağaçlarından biridir ve anavatanı Anadolu’dur. Türkiye’de yaklaşık 90 milyon zeytin ağacı bulunmaktadır. Zeytinlikler, özellikle çorak ve engebeli arazilerde yer alır; ticari üretim ise Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Zeytin üretiminin %75’i yağlık, %25’i sofralıktır.

Ekolojik Gereksinimler

• Toprak: Zeytin, kalkerli-kumlu, besin açısından zengin, pH’sı 6-8 olan toprakları tercih eder. Taban suyu 1 metreden yakın olmamalıdır.
• İklim: Zeytin, 40 °C ile -7 °C arasında dayanabilir, ancak ideal büyüme 15-25 °C sıcaklık aralığında gerçekleşir. Yıllık yağış ihtiyacı 650-800 mm’dir ve yaz sulamaları meyve iriliği ve yağ oranını artırır.

Zeytinlik Tesisi

Uygun arazi belirlendikten sonra toprak işlenir, drenaj sağlanır ve gerekiyorsa teraslama yapılır. Çeşit seçiminde iklim ve toprak koşullarına uygun dölleyiciler göz önüne alınmalıdır. Dikim aralıkları 5×5 m ile 10×10 m arasında değişir. Dikim çukurlarına gübre karışımları eklenir ve fidanlar düzgün şekilde yerleştirilir.

Önemli Zeytin Çeşitleri

• Gemlik: En yaygın çeşitlerden biri olup, siyah sofralık ve yağlık olarak değerlendirilir.
• Ayvalık: Yağı altın sarısı renginde olup, birinci sınıf kalitededir.
• Memecik: Yağlık zeytin üretiminde kullanılır.
• Sarı Ulak ve Büyük Topak Ulak: Genellikle sofralık zeytin olarak işlenir.

Bakım İşleri

1. Toprak İşleme: Yılda 2-3 kez toprak işlenerek havalandırma ve su tutma sağlanır.
2. Gübreleme: Toprak analizine göre gübreleme yapılmalı; azot, fosfor ve potasyum dengesi gözetilmelidir.
3. Sulama: Yıllık su ihtiyacı 650-700 mm’dir. Yaz aylarında 4-5 kez sulama önerilir.
4. Budama: Şekil, ürün ve gençleştirme budamalarıyla ağaçların verimliliği artırılır.

Hasat ve Pazarlama

Hasat, zeytin kalitesini etkileyen en önemli aşamalardan biridir. Sofralık zeytinler olgunlaşma dönemine göre, yağlık zeytinler ise yeşil meyve kalmadığında hasat edilir. Hasat yöntemleri arasında elle toplama, mekanik hasat ve sırıkla çırpma yer alır. Türkiye’de zeytin üretiminin %85-88’i yağ üretiminde kullanılır. Sofralık zeytinler ve zeytinyağı iç tüketim ve ihracatta değerlidir.

Hastalık ve Zararlılar

Zeytin dal kanseri, halkalı leke, zeytin sineği ve zeytin güvesi gibi sorunlar, zeytinciliği olumsuz etkileyebilir. Etkili bir mücadele için tarım müdürlüklerinden destek alınmalıdır.