Türkiye, bulunduğu coğrafi konum ve Akdeniz iklimi özellikleri sayesinde, İspanya, İtalya, Yunanistan ve Tunus gibi diğer Akdeniz ülkeleriyle birlikte dünyanın en önemli zeytin ve zeytinyağı üreticileri arasında yer almaktadır. Uluslararası Zeytin Konseyi’nin (IOC) son beş yıllık ortalama verilerine göre, Türkiye, sofralık zeytin üretiminde Mısır ve İspanya’nın ardından üçüncü sırada, zeytinyağı üretiminde ise İspanya, İtalya ve Yunanistan’ın ardından dördüncü sırada bulunmaktadır (IOC, 2022). Ancak, 2022/2023 hasat sezonu rekolte çalışmaları, diğer üretici ülkelerde yaşanan kuraklık nedeniyle ürün miktarındaki düşüşten dolayı, Türkiye’nin dünya zeytinyağı üretiminde ikinci sıraya yükselme potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir
Zeytin ve zeytinyağı üreten ülkeler, aynı zamanda bu ürünlerin en büyük tüketicileri arasında yer almaktadır. Avrupa Birliği (AB), dünya genelinde üretilen zeytinyağının yaklaşık yarısını hem üretmekte hem de tüketmektedir. Son yıllarda, sağlıklı beslenme eğilimlerinin artmasıyla birlikte natürel zeytinyağına olan talep de küresel çapta yaygınlaşmıştır. Öyle ki, 1990 yılında 1,66 milyon ton olan dünya zeytinyağı tüketimi, 2022 yılı itibarıyla 3,24 milyon tona ulaşmıştır.
Son beş yıllık ortalama değerlere göre, dünya zeytinyağı tüketiminde ilk sırada İspanya bulunmaktadır. Bu ülke, dünya genelinde üretilen zeytinyağının yaklaşık %17’sini tüketmektedir. İspanya’yı sırasıyla İtalya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Türkiye ve Fas takip etmektedir. Aynı dönemde, Türkiye’nin dünya zeytinyağı tüketimindeki payının yaklaşık %5,5 olduğu görülmektedir (IOC, 2022).
Zeytinyağı üreten ülkeler, aynı zamanda dünya genelinde bu ürünün en büyük ihracatçıları arasında yer almaktadır. Son beş yıllık ortalamalara göre, dünya zeytinyağı ihracatının yaklaşık %81’i, yalnızca beş ülke tarafından gerçekleştirilmektedir. Küresel zeytinyağı talebinin her geçen yıl artması, bu ülkelerin uluslararası ticaretteki önemini daha da artırmaktadır.
Zeytinyağı ihracatında ilk sırayı İspanya almaktadır. İspanya’yı sırasıyla İtalya, Tunus, Portekiz, Türkiye, Arjantin, Yunanistan ve Fas takip etmektedir. İspanya, dünya zeytinyağı ihracatında %33,3’lük bir paya sahipken, Türkiye’nin son beş yıl ortalamasındaki payı yaklaşık %5,7 olarak kaydedilmiştir (IOC, 2022
IFOAM verilerine göre, Türkiye’de organik tarım alanı 2018 yılında 646.247 hektar, 2019 yılında ise 518.435 hektar olarak kaydedilmiştir. Son on yılda organik tarım alanlarında %35,1 oranında bir artış gerçekleşmiştir. Türkiye, 74.545 üretici ile en çok organik üreticiye sahip ülkeler sıralamasında 7. sırada yer almaktadır.
2019 yılında dünya genelinde organik üretim yöntemleriyle yetiştirilen zeytinlik alanları toplamda 881.000 hektar olup, bu alanlar küresel zeytinliklerin %8,4’ünü oluşturmaktadır. Türkiye’nin bu alandaki payı ise 82.431 hektar ile %9,5’tir (IFOAM, 2021). Çizelge 2.8, Türkiye’nin organik zeytin üretim alanlarını ve üretim miktarlarını detaylı bir şekilde göstermektedir (BÜGEM, 2023
ELİF BURÇİN UYANIK
Bir yanıt bırakın